De een zegt dat je grenzen aan moet geven met time-outs, een strenge stem, aanprijzen of belonen, de ander beweert dat je kinderen maar beter geheel vrij kan laten omdat grenzen hen belemmeren in hun ontwikkeling. Wat is wijsheid? En is er een andere manier?

Als onze kinderen baby’s zijn, helpt het hen veilig gehecht te voelen wanneer we op hun signalen reageren; als ze honger hebben, om dan eten te geven. Als ze moeten plassen, om dan voor een schone luier of een po te zorgen. Als ze nabijheid willen, om te knuffelen. Dit geeft hen een diepgeworteld basisgevoel van vertrouwen in het leven.

Maar wat als onze kinderen groter worden?  Hun eigen autonomie willen in de ‘peuterpuberteit’, zoals het vaak genoemd wordt? Kleuters, kinderen, tieners die hun eigen ding willen doen terwijl jij met je handen in het haar staat. Moet je die dreumes nog steeds blijven volgen? Wanneer moet je grenzen gaan stellen en wanneer niet? Is het überhaupt gezond om je kind grenzen te geven? Of is het beter om het maar niet “te belemmeren” met grenzen? En..

 

Wat zijn grenzen?

Om al die vragen te beantwoorden, nodig ik je uit samen eerst te kijken naar wat grenzen zijn. De meest voor de hand liggende grenzen zijn de grenzen om een kind veilig te houden. Denk bijvoorbeeld aan het niet alleen laten oversteken van een jong kind.

Minder voor de hand liggende grenzen zijn onze eigen grenzen als ouders. En dan zijn er nog de grenzen van andere mensen: niet iedereen moet er hartelijk om lachen als die krullebol blij op de splinternieuwe bank staat te springen “omdat deze bank echt lekker springt”.

Onze portemonnaie protesteert bovendien ook weleens. En (algemene) regels zijn ook grenzen; kinderen mogen niet onze auto besturen op de snelweg of aan schilderijen in het museum komen. En dan zijn er nog medische grenzen, bijvoorbeeld een allergie of een gaatje in de tand. Best veel. Ben ik nog grenzen vergeten?

Hoe dan ook, overal om ons heen zijn grenzen. Ze zijn een natuurlijk onderdeel van ons bestaan. En grenzen hoeven de ontwikkeling van een kind niet in de weg te staan. Aan de andere kant hoeven grenzen ook niet te betekenen dat we de hele dag politie-agent moeten spelen.

 

Kinderen kunnen leren om met grenzen om te gaan

..als ze de kans krijgen. Wanneer kinderen geen grenzen gesteld krijgen, krijgen ze ook niet de kans om met grenzen om te leren gaan; simpelweg omdat ze vrijwel geen grenzen ervaren. Ze kunnen daardoor later wat meer moeite hebben met het accepteren van grenzen of zoekende zijn in hoe er mee om te gaan.

Kinderen die daarentegen wel met grenzen zijn opgegroeid, maar grenzen door middel van straffen, time-outs, strenge bevelen, beloningen, ontzeggingen, enzovoorts opgelegd krijgen, krijgen ook niet de kans om met grenzen om te leren gaan. De nadruk ligt op het gehoorzamen aan de grens en niet op de ruimte voor de verwerking van die grens, bevraging of bezinning ervan.

In beide gevallen is er dan dus weinig of geen aandacht om met grenzen of regels om te leren gaan. Daarom kies ik liever voor een derde weg: wel grenzen aangeven, maar zonder straffen, zonder time-outs, zonder belonen, zonder aanprijzen en zonder zelfverzonnen consequenties.

 

Hoe kunnen we dan wel grenzen stellen?

Volgens psychologe Aletha Solter, Ph.D. zijn er diverse manieren om grenzen te stellen zonder time-outs, belonen, aanprijzen of zelfverzonnen consequenties, bijvoorbeeld:

 

1. Fysieke grenzen stellen

Baby’s beginnen pas een beetje regels te begrijpen rond 21 maanden. Voor die tijd kun je je zelf eindeloos blijven herhalen. Tot die tijd, maar ook er na, kun je dus fysieke grenzen stellen door gevaarlijke en breekbare spullen buiten het bereik van kinderen te houden. Het voordeel is dan dat we niet de hele dag “nee” hoeven te roepen als onze kleine op verkenning gaat. Dat is voor ons ouders minder frustrerend en voor ons kind heeft het het voordeel dat ze het verkennen van de wereld niet op geeft omdat het haar steeds weer verboden is.

Aletha Solter zegt hierover: “Op deze manier hoef je niet heel veel nee te zeggen. Door het verminderen van het aantal situaties waarin je moet nee zeggen, kun je het probleem tot op zekere hoogte voorkomen.”

 

2. Communiceren & grenzen stellen

Thomas Gordon spreekt over hoe we  een grens kunnen communiceren met een ik-boodschap in plaats van een jij-boodschap: “Ik wil graag dat je van het trappetje af gaat, want als je zo op het trappetje bij het gasfornuis staat, kan ik er niet goed bij om te koken en ben ik ook bang dat ik jou per ongeluk met een hete pan aan stoot.” Dit geeft informatie over waarom je een grens aan geeft.

Gordon zegt hierover: “Wanneer ouders Ik-boodschappen beginnen te gebruiken, merken ze niet alleen veranderingen op in hun kinderen; ze voelen ook een belangrijke verandering in zichzelf. Ik-boodschappen hebben een bevrijdend effect: ze helpen je gevoelens tot uiting te brengen in plaats van ze op te kroppen.”

 

3. Spel om grenzen te stellen

Ook met spel kun je grenzen communiceren! Maak er een grapje van. Bedenk iets geks. Het hoeft niet altijd op een serieuze manier, om de boodschap aan te laten komen. Kinderen leren net als wij, beter wanneer ze zich blij en gelukkig voelen dan wanneer ze zich angstig voelen.

Aletha Solter schrijft: “Spel leert je om grenzen te stellen op een manier die je kinderen inspireert om samen te werken in plaats van te rebelleren.”

 

4. Samen de regels en grenzen stellen

Betrek je je kind bij het vinden van oplossingen en het opstellen van de regels in huis? Samen regels bedenken en kijken wat voor iedereen werkt, kan alle familieleden veel voldoening geven. Het verhoogt ook de kans dat de regels nageleefd worden en dat jij dus minder politie-agent hoeft te spelen. Samen oplossingen bedenken. Je zal verbaasd staan!

 

5. Liefdevolle grenzen stellen

Een liefdevolle grens is, wanneer je een grens stelt in combinatie met empathie, die ruimte geeft voor de emoties die er boven komen bij een kind. Juist door emotionele verwerking, kan er ruimte komen voor acceptatie en begrip van grenzen.

 

Kortom..

Grenzen horen er bij en er is in tegenstelling tot wat je misschien vaak om je heen hoort, een andere weg mogelijk om grenzen te stellen en er mee om te gaan. Je kunt kinderen liefdevol helpen hier mee om te gaan.

Meer lezen? Download dan gratis de boekengids.

 

Photo by Shelby Courtney