Ken je dat? Dat je iets doet met je kind of juist niet doet en dan vervolgens het gevoel hebt dat je het niet goed doet als moeder of vader? Dat je je schaamt of denkt dat andere ouders het veel beter doen dan jij? Nou, je bent niet de enige hoor. Vraag je je af waar dit vandaan komt en wat je er aan kunt doen? Lees dan verder!

Het gevoel het niet goed te doen

Ja, zo drukken we ons vaak uit. “Ik heb het gevoel het niet goed te doen”. Soms noemen we het anders, bijvoorbeeld onzekerheid. Maar hoe we het ook noemen.. laten we eens kijken naar wat het is dat er op dat moment gebeurd. Dit is belangrijk omdat als we goed weten wat er in ons gebeurd, we er ook anders mee om kunnen gaan. Laten we dus beginnen bij het begin.

We zeggen dat we het gevoel hebben iets niet goed te doen, maar eigenlijk is dat geen gevoel. Het is een gedachte: “Ik doe het niet goed”. En op die gedachte volgt een gevoel. En het is ook niet zomaar een gedachte, het is een kritische gedachte. Kritisch, omdat de gedachte een oordeel velt en iets af keurt: de gedachte zegt in dit geval dat we iets niet goed hebben gedaan.

Een kleine ‘misstap’ en dit soort oordelende gedachten vullen ons hoofd: “Oh je verpest het! Kijk nou, je bent geen goeie ouder. Andere ouders doen het veel beter. Je had geen kinderen moeten krijgen. Wat dacht je nou, dat jij ouder kon zijn? Jeetje je bent echt niet geschikt hiervoor. Hoeveel boeken heb je nu gelezen? En dan doe je het nog verkeerd! Ongelofelijk, hoe krijg je dit nu voor elkaar? Heb je nu nog niks geleerd?”

Dat zijn een paar voorbeelden van kritische gedachten die we als ouder kunnen hebben.

De innerlijke criticus

Sommigen noemen het gehele pakket aan kritische gedachten “de innerlijke criticus”. In Geweldloos Communiceren wordt het de “Jakhals” genoemd. Anderen noemen het de “Mind”. Het is als het ware een stem in ons hoofd die (soms constant) kritiek levert op onszelf en voor wie het nooit genoeg is wat we doen. Deze stem is (helaas) bij ieder van ons aanwezig en kan zelfs de hele dag door tegen ons aan kletsen. De stem heeft ein-de-loos veel munitie om op ons af te schieten!

Maar niet alleen op onszelf, soms ook gaat de criticus los op anderen. “Kijk nou wat ze doet met haar kinderen. Ze is niet geschikt hiervoor.” En ook is het deze stem die soms los gaat op onze kinderen: “Waarom zeur je toch zo? Kun je niet even normaal doen? Nu even normaal doen. Ik ben het nu zat dat gezeur van jou.”

Wat de gedachten met ons doen

Naast die gedachte of als gevolg van die gedachte, hebben wij ons gevoel. Wanneer we dit soort gedachtes over onszelf hebben kan daarop bij ons van binnen een soort toestand van paniek volgen; “Help, ik doe het niet goed!” En we voelen ons “niet fijn”. Sommigen van ons zijn dit enigszins gewaar hiervan, anderen onder ons “voelen niks” en gaan meteen tot handelen over.

Ook wanneer de stem los gaat op anderen, voelen we ons ook niet fijn. We voelen ons afgezonderd en uit verbinding met die ander. Alsof we in 2 werelden leven.  Alsof we elkaar niet kunnen verstaan. De omgeving voelt dan minder ok. En dat vinden we meestal ook geen fijn gevoel.

En ook wanneer de “Stem” er uit komt naar onze kinderen voelen we ons ook hier meestal niet fijn bij. We voelen ons mijlenver van onze kinderen verwijdert. En ook onze kinderen voelen zich niet fijn. Het kan voelen als een zwart gat, een modderpoel, een worsteling wanneer dit gebeurt.

Wanneer we niet bewust zijn van deze stem en door hebben wat het werkelijke gevoel er onder is, ervaren we meestal hoogstens slechts een rotgevoel en “gevoel” iets niet goed te doen; mogelijk kun je een soort paniek, schaamte en gene of een soort onrust voelen. Dit kan lastig zijn, omdat de meesten van ons in het opgroeien veel begeleiding hebben gehad in “hoe we ons hoofd kunnen gebruiken”, met dingen als rekenen en taal, opruimen en aankleden, maar weinig begeleiding hebben gehad in Emotionele Vaardigheden. We hebben daardoor dan niet geleerd hoe we deze gedachten bewust kunnen ervaren en kunnen onderscheiden of om contact te maken met de gevoelens er onder en daardoor soms geen idee wat er werkelijk in ons om gaat. Daardoor worden we soms pas gewaar van de werkelijke gevoelens die er onder spelen in trainingen, workshops, cursussen of sessies met hulp van een coach of therapeut.

Waar komt de stem vandaan?

Deze innerlijke criticus kun je zien als een verzameling aan oordelen over hoe de wereld in elkaar steekt en over hoe mensen zich moeten gedragen, inclusief onszelf. Het is een verzameling oordelen die we tijdens ons leven, en voornamelijk in onze kindertijd vergaart hebben. Het was als kind een zaak van overleven om goed te begrijpen wat onze ouders en andere volwassenen van ons verwachten en daar zo goed mogelijk aan te voldoen, zodat we ons zo konden gedragen zodat volwassenen zo min mogelijk boos werden en zoveel mogelijk liefde gaven. De boodschappen die ons daar informatie over gaven sloegen we daarom in ons op als levenswetten en levenslessen. Het gaat dan om boodschappen die we letterlijk van ouders, grootouders, opvoeders, docenten en anderen te horen gekregen OF we hebben hun gedrag of woorden zo geïnterpreteerd.

Soms was het gis-werk naar wat volwassenen wilden, maar als kinderen hadden we goeie voelsprieten om te weten wat grote mensen eigenlijk bedoelen; ze zeiden het ene ding, maar we voelden aan dat ze eigenlijk het andere bedoelden. Dat betekent niet dat we alle boodschappen “goed” interpreteerden; soms interpreteerden we het gedrag van volwassenen met onze kinderogen en dus ook “verkeerd”, omdat we niet de volledige context van een situatie wisten. Een voorbeeld is wanneer een ouder boos op ons reageerde, terwijl ze eigenlijk in de stress zat over de aankomende verhuizing. Die boosheid betrokken we dan op onszelf als kind en we dachten “Oh ik maak mijn moeder boos. Het is mijn schuld dat ze boos en gestresst is.” Wij konden als jong kind niet overzien dat onze ouder veel stress ervoer van de verhuizing.

Voorbeelden van dingen die we als kind in meerdere of mindere mate te horen hebben gekregen, en die onze overtuigingen over onszelf gevormd hebben, zijn:

• Waarom doe je toch altijd zo?
• Waarom maak je het me zo lastig?
• Niet zo zeuren! / Wat ben je ook een zeurkous/ aansteller.
• Je bent hier te groot voor/ Je weet best hoe het moet/ Je bent toch geen kleuter/ baby?
• Zucht. Laat mij het maar doen, dit gaat helemaal mis
• Niet aankomen! Dat kun jij nog niet! Dat gaat fout/ vallen/ zeer doen
• Wat heb ik je misdaan dat jij je zo gedraagt?
• Je moet optimistisch zijn in het leven/ Kun je niet wat vrolijker zijn / waar is je glimlach/ wat kijk je weer zuur
• We hebben geen reactie gekregen op ons huilen als baby en werden genegeerd
• Enzovoorts! Deze lijst is eindeloos.

In de Transactionele Analyse noemen we daarom de bron van al deze oordelen van deze innerlijke criticus de “geïnternaliseerde Kritische Ouder”, die als een ‘strenge’ ouderfiguur in ons hoofd overal kritiek op levert.

Dat veel van die oordelen zich in onze kinderjaren gevormd hebben, geeft ook al aan dat veel van deze oordelen op de achtergrond van ons dagelijks leven functioneren. Als een soort automatisch programma afdraaien in ons hoofd en in ons leven. Deze boodschappen zijn echter gedateerd. Het zijn meningen van anderen of onze eigen interpretaties van meningen van anderen en wij hebben ze als DE waarheid aangenomen.

Daarom zijn deze gedachten ook  zo venijnig. Wij zijn ze soms maar half gewaar en geloven ze, tot lang in ons volwassen leven, alsof we nog steeds die kinderen van toen zijn. We hebben dan niet door dat we een bril op hebben waardoor we naar onszelf en anderen kijken. We kunnen dan denken dat wat wij zien door die bril, de werkelijkheid is en zo IS.

Het nadeel ervan

Zolang we deze stem echter niet naar het licht brengen en identificeren voor wat ze is (een interne gedachte/ stem), zolang we dus niet bewust worden wanneer ze spreekt, blijven we deze stem voor waar aannemen en blijft hij als het ware onbewust aan het roer staan van ons gedrag en onze woorden. Het is ook deze zelfde interne “stem”, die er op lastige momenten ook bij onze kinderen uit komt. Dit is bijvoorbeeld wanneer we zeggen: “Ik hoor soms mijn moeder/ vader uit mijn mond komen”.

Als gevolg van deze gedachtes naar onszelf toe, kunnen we ons verloren voelen en het op willen geven. Weten we niet meer wat we moeten doen, verlammen we. We voelen ons dan misschien loodzwaar alsof we door modder lopen. We kunnen anderzijds ook uitbarsten naar ons kind of juist reageren door proberen de controle te grijpen en het gedrag op te laten houden, bijvoorbeeld door onze kinderen streng toe te spreken op te houden met het gedrag of ze in time-out te zetten.

Wanneer deze stem als het ware aan het roer staat in ons, kunnen we meestal niet meer ons vrolijke  zelf zijn en in onze volle mooie liefdevolle kracht staan. Deze “stem” ondermijnt ons zelf, ons ouderschap en ook de liefde en kracht in onze kinderen. Deze “stem” ondermijnt wie wij werkelijk zijn: de ouder die zielsveel van ons kind houdt, haar innerlijke schoonheid ziet, hem wil beschermen, het beste wil voor ons kind, ons kind gelukkig wil zien en ons kind met liefde en kracht kan begeleiden. Deze “stem” lijkt ons om te toveren in “toverkollen en monsters”, dreigende en streng corrigerende ouders of een week hoopje dat zich verloren voelt.

Het is een interne “stem”, die we zelf niet fijn vinden en eigenlijk ook niet door willen geven aan onze kinderen. Helaas is het doorgeven niet geheel te voorkomen. Wat we wel kunnen doen is kijken hoe we deze “stem” voeden en laten groeien in onze kinderen en hoe we hem minder door  kunnen geven EN hoe we onze kinderen weerbaarder kunnen maken voor de effecten van deze stem. En voor deze laatste 2 dingen zijn gelukkig tal van tools beschikbaar, die ons in ons ouderschap enorm kunnen helpen!

Wat je kunt doen

Om deze stem in jezelf EN in je kind minder te voeden, Emotioneel Vaardiger te worden en je kind weerbaarder te maken, kun je het volgende doen:

1. Herkennen van de kritische gedachten in jouzelf is stap 1. Ik nodig je uit om eens een lijst te maken van wat de “stem” tegen jou zelf zegt. En wat de “stem” tegen je kind zegt of over je kind denkt. (Wil je meer hulp, dan kan ik je hier in begeleiden, als je daar behoefte aan hebt, in 1-op-1 sessies.)
2. Het aller-belangrijkste is om te kijken of je MILD naar jezelf kunt zijn. Het is iets wat ik blijf herhalen. Want het is zo verdomde belangrijk!! Je doet je best. En dat je hier bent en dit leest is ook maar weer eens een bewijs daarvan! Meer dan je best kun je echt niet doen. (Wil je meer hulp? Ik kan je hier in begeleiden, als je daar behoefte aan hebt, in 1-op-1 sessies.)
3. Als alternatieve interventies met je kinderen kun je spel inzetten; om worstelingen en gedrag te stoppen en te voorkomen. Maar ook kan Spel je kinderen emotioneel weerbaarder maken voor de keren dat je wel uit valt of andere methoden gebruikt.
4. Het leren van Communicatie technieken en modellen kan je ook helpen om je bewust te worden van deze “stem” en de communicatie naar jezelf en je kind aan te passen. Zie de boeken in mijn gratis boekengids
5. Inzicht in gedrag: waar komt het gedrag van mijn kind en mijzelf vandaan? Hier krijg je meer zicht op in de boeken van mijn gratis boekengids 

Ik hoop dat het artikel nuttig voor je was! Ik vind het altijd leuk om van mensen te horen. Als je dat leuk vindt dan kun je me hier mailen!

 

 

 

Foto cocoparisienne