Let op: dit advies mag niet worden gebruikt als vervanging voor medisch advies en medische behandeling. Vermoed je dat er sprake is van ziekte of pijn, overleg dan altijd met een arts. Zie ook Aletha Solters boek Baby’s weten wat ze willen (The Aware Baby) voor een beschrijving in meer detail.

Problemen met doorslapen

Slaapproblemen staan bovenaan de lijst bij ouders die mij om hulp vragen. Meestal heeft de moeder een tijd lang samen met de baby geslapen en vanaf de geboorte op verzoek gevoed. Dan als de baby na enige maanden vast voedsel krijgt, blijkt hij tot verbazing en soms ergernis van de moeder nog steeds regelmatig ’s nachts wakker te worden om aan de borst te drinken. Wanneer een kind vervolgens maanden- of jarenlang regelmatig ’s nachts wakker blijft worden, raken veel moeders uiteindelijk uitgeput, gefrustreerd en boos.

Sommige moeders zien slechts twee oplossingen voor dit probleem: 1) de baby toch ’s nachts blijven voeden of 2) de baby niet meer ’s nachts voeden en hem in zijn eentje laten huilen om hem de borst te ontwennen (ook wel bekend als de cry it out-methode of gecontroleerd huilen). Maar eigenlijk voelt geen van beide opties goed. Doorgaan met voeden gedurende de nacht leidt vaak tot alleen nog maar meer boosheid en frustratie bij de moeder. Anderzijds kan de baby als hij alleen moet huilen het idee krijgen dat hij in de steek gelaten is, waardoor hij zich doodsbang en machteloos voelt.

Een derde optie is de baby vasthouden en hem in je armen laten huilen (ook wel de crying-in-arms-methode genoemd). Zo help je hem beter te slapen zonder hem alleen te laten huilen. Ouders die deze benadering toepassen, houden hun baby voor het slapen gaan liefdevol vast, zonder hem te voeden. De meeste baby’s zullen dan flink gaan huilen, maar beginnen al gauw ’s nachts langer achter elkaar te slapen. Sommige baby’s slapen zelfs voor het eerst de hele nacht door.

Waarom baby’s huilen

Om te begrijpen hoe dit werkt, moet je allereerst begrijpen waarom baby’s eigenlijk huilen. Huilen heeft twee belangrijke functies: communicatie en emotieverwerking. De meeste mensen weten dat een baby huilt om te laten weten wat zijn basisbehoeften zijn, zoals voedsel, warmte of aanraking. De verwerkingsfunctie van huilen is echter niet zo bekend. Baby’s huilen soms om stress of trauma te verwerken, ook al zijn al hun onmiddellijke behoeften vervuld.

Onderzoek heeft aangetoond dat baby’s in alle culturen zonder aanwijsbare reden huilen. Dit huilen piekt meestal rond de leeftijd van zes weken. Overmatig huilen wordt vaak geweten aan ‘krampjes’, maar uit onderzoek blijkt dat bij de meerderheid van zulke baby’s helemaal niets mis is met hun spijsvertering. Het huilen is dan vaak een teken dat ze emoties aan het verwerken zijn. Dat idee wordt ondersteund door onderzoek waaruit blijkt dat baby’s die een traumatische geboorte gehad hebben of wiens moeder tijdens de zwangerschap veel stress heeft ervaren, meer huilen dan baby’s die niet aan zulke stress hebben blootgestaan.

Ook lang na de typische krampjesperiode in de eerste drie maanden blijven veel baby’s huilbuien hebben. Ze huilen bijvoorbeeld door overstimulatie of uit frustratie voorafgaand aan een sprong in de ontwikkeling, zoals gaan kruipen of lopen. Ook gaan ze meer huilen wanneer er thuis spanningen zijn. Hoe goed je het als ouder ook doet, een baby ervaart altijd wel enigszins pijn, angst en frustratie en dat kan allemaal leiden tot een behoefte om te huilen. Wanneer de baby het dreumesstadium bereikt heeft, kan zijn behoefte aan autonomie nog weleens leiden tot frustraties en driftbuien. Temperament speelt ook een rol. Zo huilen hooggevoelige baby’s meer dan baby’s die minder gevoelig zijn.

Dit huilen om spanningen te verwerken vormt een normaal en nuttig herstelproces. We helpen baby’s dus juist niet als we proberen het huilen te stoppen. Wanneer een huilende baby alleen wordt gelaten, wordt hij doodsbang en stijgt zijn cortisolniveau. Er is echter geen onderzoek waaruit blijkt dat huilen in de armen van een liefdevolle ouder het stresshormoonniveau laat stijgen of dat dit schadelijk zou zijn voor gezonde baby’s (ervan uitgaande dat aan alle onmiddellijke behoeften is voldaan). Onderzoek heeft juist aangetoond dat stresshormonen via tranen uitgescheiden worden en dat een fikse huilbui zorgt voor een lagere hartslag, lagere bloeddruk en meer gesynchroniseerde hersengolven.

Opgekropte spanning als oorzaak van slaapproblemen

Baby’s en dreumesen worden om verschillende redenen ’s nachts wakker, bijvoorbeeld door honger, pijn, ziekte, nachtmerries, angsten, kou, harde geluiden of gewoon de behoefte aan nabijheid. Een bijkomende reden is een behoefte om te huilen. Wanneer je baby na zes maanden nog regelmatig meer dan één keer per nacht wakker wordt, is er kans dat hij probeert huilen in te halen om stress te ontladen en emoties te verwerken. Misschien had je niet opgemerkt dat hij hier behoefte aan had en heb je daarom geprobeerd hem af te leiden of op te laten houden met huilen. Of wellicht heeft iemand je (ten onrechte) verteld dat borstvoeding een pasklaar antwoord is op alle gehuil, waardoor je regelmatig de borst als troost hebt aangeboden, ook als je kind eigenlijk geen honger had. Zo kan je borst zijn gaan fungeren als speentje of duim.

Het feit dat je kind nog steeds ’s nachts om de borst vraagt, hoeft niet per se te betekenen dat hij nog zo vaak moet drinken. Het kan ook een aangeleerde gewoonte zijn om emoties te onderdrukken, net zoals wanneer je zelf misschien probeert stress of neerslachtigheid te verdrijven met snoep of alcohol. Wat je echt nodig hebt op zo’n moment zijn een dikke knuffel en een liefdevolle schouder om op uit te huilen.

Kijk of er naast het regelmatig wakker worden nog andere aanwijzingen zijn dat je baby of dreumes niet genoeg heeft kunnen huilen. Heeft hij bijvoorbeeld moeite met ’s avonds in slaap vallen? Is hij overdag heel erg aanhankelijk of veeleisend? Zeurt hij veel? Is hij hyperactief of agressief? Al dit gedrag kan een teken zijn van opgekropte spanning en onvoldoende kans om te huilen.

In je armen laten huilen rond bedtijd

Om je baby of peuter ’s nachts beter te helpen slapen, hoef je dus niet te stoppen met borstvoeding of hem voortaan alleen te laten slapen. Let wel, ik raad geen enkele vorm van ’slaaptraining’ of ‘uithuilen’ aan. Houd je baby altijd vast en troost hem als hij huilt. Ik beveel ten zeerste aan om samen te slapen met je kind en om je baby in je armen te houden tot hij in slaap valt. Echter, als je al samen slaapt en je baby is ouder dan zes maanden, maar hij wordt nog steeds regelmatig ’s nachts wakker, dan kan het helpen om de manier waarop je hem helpt met in slaap vallen te veranderen. In plaats van hem in slaap te voeden, kun je hem iets eerder op de avond voeden (aan beide borsten). Na het tandenpoetsen en wellicht een verhaaltje voor het slapen gaan, houd je hem liefdevol vast tot hij in slaap valt. Als hij dan behoefte heeft aan huilen, zal hij dit waarschijnlijk doen in je armen. Bied gerust water aan, maar laat hem niet aan de borst drinken om te kalmeren.

Kijk niet raar op als hij boos wordt. Die boosheid kan juist een deel van de ontlading van opgekropte spanningen zijn. Jouw rol is hem liefde en troost te bieden, maar niet om hem te laten stoppen met huilen. Je kind zal uiteindelijk vanzelf stoppen met huilen. Wanneer een baby kalm en slaperig is na een fikse huilbui, vinden sommige ouders het fijn om nog een slaapliedje te zingen. Daarna zal je baby waarschijnlijk rustig in je armen in slaap dommelen en dan kun je hem gerust neerleggen.

Wanneer je je baby voor elk slaapje zo laat huilen in je armen, krijgt hij de kans om een huilachterstand in te halen. Daardoor zal hij waarschijnlijk ook ’s nachts langer achter elkaar beginnen te slapen. Hij went ook aan in slaap vallen zonder aan iets te zuigen. Als hij nog gewend is aan regelmatige nachtvoedingen, kan zijn lichaam een paar dagen nodig hebben om te wennen aan minder calorieën gedurende de nacht. Dus als hij nog steeds ’s nachts wakker wordt en wil drinken, kun je gerust de borst geven. Zorg er wel voor dat je overdag voldoende vast voedsel en meerdere malen een volledige borstvoeding aanbiedt. 

In mijn ervaring merken de meeste ouders die hun baby gaan vasthouden en laten huilen voordat ze hem op bed leggen (met een baby van zes maanden of ouder) dat hun baby binnen een week uit zichzelf langer achter elkaar gaat slapen. Sommige baby’s slapen voor het eerst de hele nacht door. Deze ouders melden bovendien dat hun baby er overdag veel blijer en rustiger uitziet. Als je baby na een week nog steeds regelmatig ’s nachts wakker wordt, kun je, als je ’s nachts voeden beu bent, de nachtvoedingen geleidelijk gaan verminderen. Ik raad aan om in een periode van drie weken geleidelijk steeds meer tijd tussen de nachtvoedingen te laten (3 uur in de eerste week, 4 uur in de tweede en 5 uur in de derde week). Dan gaat het over de tijd die is verstreken sinds het begin van de vorige voeding. Wanneer je baby wakker wordt binnen deze periode, heeft hij wellicht behoefte om te huilen. Je kunt hem dan liefdevol vasthouden en laten huilen in je armen. Bied af en toe water aan. De meeste baby’s beginnen al voor de derde week de hele nachts door te slapen. Ik raad echter niet aan om alle nachtvoedingen te schrappen, want sommige baby’s hebben ook na zes maanden nog een nachtvoeding nodig. Houd er rekening mee dat deze benadering alleen bedoeld is voor baby’s is die samen met hun ouders slapen. Als je baby alleen slaapt in een andere kamer, dan kan hij ook wakker worden omdat hij behoefte heeft aan nabijheid.

De rol van de niet-verzorgende ouder

Ook de vader (of andere niet-verplegende partners) kan zijn kind in zijn armen laten huilen bij het op bed leggen. Vergeet niet dat baby’s altijd nabijheid en verbondenheid nodig hebben wanneer ze huilen en dat ze ook nabijheid nodig hebben om in slaap te kunnen vallen. Ze hoeven echter niet altijd aan de borst te drinken, en ze hoeven ook niet altijd door hun borstgevende moeder op bed gelegd te worden. Wanneer een baby hard huilt als zijn vader (of andere niet-verplegende partners) hem vasthoudt, betekent dat dus niet per se dat hij zijn moeder nodig heeft. Misschien heeft hij gewoon behoefte om opgekropte spanning te ontladen. Wanneer ouders de taak van het naar bed brengen vanaf het begin delen, valt hun baby net zo gemakkelijk in slaap bij de vader als bij de moeder. Als dreumes laten ze zich dan door beide ouders op bed leggen.

Overdag het huilen van je kind ondersteunen

Naast steun bieden als je kind moet huilen bij het slapen gaan, kun je bekijken hoe je normaal gesproken overdag reageert op zijn gehuil. Bied je meteen de borst aan als je baby of dreumes zichzelf pijn heeft gedaan? Leid je hem af als hij laat merken dat hij verdrietig, bang of gefrustreerd is? Probeer je zijn driftbuien te stoppen?  Kinderen moeten niet te veel stress ondervinden, maar je hoeft hen ook niet de hele dag tevreden te houden. Jouw taak is hen te helpen met het verwerken van de lastige dingen in het leven.

Elk kind heeft troost nodig als hij huilt, maar er is een verschil tussen troost waarmee je gevoelens onderdrukt en troost waarmee je je kind helpt bij het doorleven en ontladen van gevoelens. Een fikse huilbui met liefdevolle ondersteuning helpt een kind om zijn emoties te verwerken en weer rustig en blij te worden. Hoe meer je baby of dreumes vrijuit kan huilen na alledaagse frustraties, hoe beter hij zal slapen.

En nu?

Doe nu de online training Zachtjes Slapen met Aware Parenting, klik hier, meld je aan en krijg binnen 48 uur toegang

GRATIS BOEKENGIDS 12 boekentips + uitleg voor bijna alle ouderschaps-uitdagingen met alternatieven voor: time-outs, belonen of slaaptraining  PLUS!  Updates & Tips in je inbox!