Give yourself a (school)break

Naar aanleiding van de sluiting van de scholen in verband met het corona virus, hebben scholen goedbedoeld pakketjes en roosters samen gesteld, om te zorgen dat kinderen ‘bij blijven’. Apps en inlogecodes vliegen je om de oren en elke dag moet je foto’s mailen naar de juf. De gymjuf geeft om 9 uur sportoefeningen online. Muziekjuf geeft donderdag om 1 uur drumles via videobellen. Leuk, leuk, leuk! Of niet? Het is allemaal goedbedoeld, maar ik zie van alle kanten gefrustreerde ouders waar het stoom uit de oren komt.

Als je intens blij wordt van een strak schoolschema vol huiswerk en vaststaande activiteiten van de gymjuf, vooral doorgaan, maar zo niet, pak je koffie of wijn er even bij, plof in je bank, slinger je benen op tafel en lees verder. Tijd om adem te halen en even te bedenken: wat ben ik eigenlijk aan het doen?? 😉

Er gebeurt veel in de wereld. De onzekerheid brengt voor veel mensen spanningen met zich mee. Aangezien we als kind niet voldoende geleerd kunnen hebben hoe we gezond en in contact met spanningen en onze gevoelens om kunnen gaan, kunnen we ons dus overgeleverd, onzeker en onrustig voelen. Met andere woorden: we ervaren stress. We worden daarnaast als monniken teruggeworpen in onze huizen, op onszelf. We worden daarmee ook geconfronteerd met al onze ongezonde gewoontes die we normaal gesproken maar blind blijven herhalen. Vooral met 1 ding in het bijzonder: onze dagelijkse ratrace.

En als er nou iets is wat in de top 3 van de problemen in mijn praktijk staat, is het wel stress van de ratrace. De druk die we onszelf opleggen en die we van buitenaf voelen. Kinderen voelen dat en reageren daar regelmatig op door niet eten, niet slapen, driftbuien, onrustig zijn. En menig ouder voelt nu met de extra schoolroosters nog meer druk dan voor Corona. Dus lieve mama’s, papa’s.. voel je de stress en spanning ophopen? Geef jezelf dan een break! Laat de strakke schoolplanningen los. Maak het niet lastiger voor jezelf dan het al is.

Als er juist iets is wat dit Corona virus ons leert, is dat we af en toe stop mogen zeggen en mogen vertragen. En onze kinderen dus ook. De CO2 uitstoot is in jaren niet zo laag geweest. We zijn in jaren niet zoveel samen geweest. In allerlei landen zijn hele flatgebouwen samen aan het zingen en dansen. Er zijn huurbazen die de huur halveren, mensen die voor elkaar boodschappen doen (en hele Facebookgroepen er voor oprichten) en er wordt gegiecheld en gelachen met vreemden op straat omdat we in boogjes om elkaar heen lopen. Wat corona ons leert is wat werkelijk belangrijk is en dat we die ratrace en overvolle planningen niet te hoeven handhaven.

Maar als we dat schoolrooster los laten, hoe moeten we onze kinderen dan onderwijzen?

Schoolonderwijs vs thuisonderwijs

Besef eerst: school-onderwijs en thuisonderwijs zijn 2 verschillende dingen. Het schoolonderwijs is gemaakt om 20-30 kinderen in 1 klas door 1 volwassene les te geven. In principe moet ieder kind langs dezelfde lijn lopen. Je kan sneller of langzamer gaan, iets er bij voegen, maar dat is het dan ongeveer. Het is een systeem gemaakt om grote groepen mensen, jaar in, jaar uit door dezelfde molen te halen. Dat betekent ook dat je veel meer tijd nodig hebt om 1 ding te onderwijzen, want je hebt een groep te begeleiden. Het kost daarnaast ook energie en tijd om een groep kinderen steeds weer op de lijn, in het systeem te zetten en over de lijn te laten lopen.  Daarom moet je ze ook vaker dezelfde dingen laten herhalen en dat zie je in schoolboeken terug: die zijn heel repetitief. Natuurlijk, soms wordt het systeem wat opgerekt naar het kind, maar dat is het. In principe is de bedoeling dat kinderen de lijn volgen. Daarnaast is de inhoud aangepast aan de interesses en het ‘niveau’ van ‘het gemiddelde kind op die leeftijd’ (je begrijpt al, dat bestaat dus niet). Er zijn aardig wat ouders ouders die merken dat hun kind moeite heeft de lijn te volgen en stress ervaart door het repetitieve schoolwerk wat vrijwel geen ruimte laat voor creatief denken, ondernemen en vrij ontdekken. De meeste mensen denken echter dat dit nou eenmaal is hoe we kinderen dingen moeten leren. We weten niet beter omdat we dit systeem nu eenmaal zelf zo geleerd hebben op school en we ons daardoor niet bewust kunnen zijn van andere manieren van leren.

Thuisonderwijs daarentegen, is anders want het is geen groeps-, maar persoonlijk onderwijs. Prive onderwijs. Je hoeft dus niet 20-30 andere kinderen mee te krijgen langs een lijn die gebaseerd is op “het gemiddelde kind”. Je kunt bij thuisonderwijs op diverse manieren les geven. Het mooie is dat je een kind de ruimte kan geven om te leren, afgestemd op de behoefte en intrinsieke (interne, eigen) motivatie en niet de leerlijn van het gemiddelde kind. Zoals je misschien wel weet, leert het ene kind sneller lopen dan het andere kind. Dat proces van leren lopen verschilt, heeft wetenschappelijk onderzoek uitgewezen (zie ook de prachtige documentaire reeks “Babies” op Netflix!). De een klampt zich eerst vast langs de bank en gaat cruisen, de ander zet bijna direct stappen in de ruimte. Sommige kinderen kruipen eerst, anderen niet. Sommige kinderen eten een tijdlang graag wortel, anderen een tijd lang graag banaan, bijvoorbeeld omdat hun lichaam deze voedingsstoffen nodig heeft of ze de consistentie zo fijn vinden. Sommige kinderen leren eerst het ene woord te spreken, anderen een ander woord. Er zijn kinderen die jaren lang niet spreken en in 1x vloeiend. Sommige kinderen hebben moeite met leren lezen, andere leren lezen in 1 week zodra de interesse er is. Sommigen zijn dol op dinosauriërs, anderen houden meer van klimmen, zingen, koken of lego. Elk kind heeft zijn eigen leercurve en ook nog eens zijn eigen interesse. Thuisonderwijs geeft de mogelijkheid om een kind zijn of haar eigen leercurve en interesses te laten volgen.

En het mooie is, dat als een kind zijn eigen leercurve en eigen interesse kan volgen, het leren veel sneller gaat en dan heb je dus minder tijd nodig om iets te onderwijzen. De aandacht en motivatie is er namelijk al! Het raampje in het hoofd staat open en je hoeft alleen maar wat naar binnen te gooien, in plaats van eerst aan dat raam te sjorren en het open te trekken; te overtuigen dat je iets ‘leuks’ hebt of ‘nuttigs’ hebt wat eigenlijk niet zo leuk is maar nu eenmaal moet. Een kind dat wil leren rekenen door een winkeltje te beginnen, kan dat bij thuisonderwijs doen. Veel leuker en sneller. Een kind wat wil koken kan een recept lezen en oefenen met rekenen als het de ingrediënten af weegt. Een kind dat wil leren lezen en schrijven door alle namen van de dinosauriërs op te schrijven, kan dat bij thuisonderwijs doen. Je kind kan tellen, door punten te tellen tijdens een spelletje. Een kind wat eerst wil leren rekenen en totaal geen interesse heeft in spelling, kan deze volgorde bij thuisonderwijs doen. Bij thuisonderwijs kun je het leren dus aanpassen aan je kind. Je kunt het leren integreren in spel en de dagelijkse bezigheden zoals koken, plantjes verzorgen, een latje ophangen en meer. Omdat leren op deze manier sneller gaat, is dit de reden dat kinderen bij thuisonderwijs vaak meer tijd hebben voor vrij spel, sportclubs, muziekles en andere sociale activiteiten.

Wat nu thuis te doen?

Juffen en meesters weten meestal eigenlijk weinig van deze vorm van leren, omdat ze op de PABO getraind worden om een groep van 20-30 kinderen een bepaalde lijn te laten volgen, volgens bepaalde methodes die speciaal gemaakt zijn om groepen van 20-30 kinderen jaarlijks door een systeem te loodsen. Ze weten niet hoe het is om privé les te geven die vanuit het kind begint. Zoals Aletha Solter, Ph. D zegt: “Veel docenten zijn van mening dat ze met leerlingen van vijf of zes jaar iets anders (dus iets anders dan spelen) moeten gaan doen, wat ze ‘scholing’ noemen. Na het 6e jaar, worden op de meeste scholen het natuurlijke instinct en de motivatie van kinderen om te leren niet meer vertrouwd. In plaats daarvan wordt algemeen aangenomen dat kinderen van deze leeftijd moet worden verteld wat, hoe, waar en wanneer ze moeten leren. Dit wordt beschouwd als “echt leren”, in tegenstelling tot het spel dat spontaan zou plaatsvinden. “ (Boek Het Ongedwongen Kind) Dus het is logisch dat docenten nu aan ouders adviseren om dat thuis nu ook te doen; je kind aan het werk te zetten met de groeps-methode zoals dat op school gehanteerd wordt, zodat het kind “de lijn” blijft volgen.

Prima als je daar blij mee bent, maar als je nu merkt dat het schoolrooster niet met jouw eigen gezinsritme past, zeker niet nu in quarantaine, met alle spanningen, of niet bij je kind past, besef dan dat het dus ook weinig zin heeft om het schoolsysteem 1 op 1 over te nemen. Ga dan kijken hoe het wel kan binnen jullie gezin en passend bij je kind. Dan zul je ook merken dat het anders kan. Je zal ook merken dat kinderen sneller 1-1 leren en dat je minder tijd en repetitie nodig hebt. Dus als je merkt dat je frustratie ervaart bij jezelf of je kind, laat het schoolrooster en de methode dan komende tijd (wat) los(ser) en volg je eigen creativiteit en die van je kind; volg de interesses en het spel van je kind. Laat je kids leren in en door hun spel. Je hebt nu de ruimte en krijgt nu juist een prachtige kans om je kind te laten zien dat leren niet een monotoon verplicht geval is, maar spelen is, ontdekken is en dat het leuk is.

Mijn kind kan zichzelf niet vermaken

En misschien denk je nu:  ja maar Chris, ik moet dat schoolrooster strak aanhouden, anders is het huis te klein voor mijn kids. Of: Als ze geen huiswerk doen, dan willen ze continu mijn aandacht. Of: dan maken ze ruzie.  Maar waar het huis voor de meesten gezinnen te klein van wordt is het effect van stress. Stress kan het  gevolg zijn van “de ratrace”, maar ook gevoelens rondom gebeurtenissen, bijvoorbeeld corona. Maar ook de stress om aan het schoolrooster EN werkrooster EN huishoudrooster EN ontspanningsrooster te voldoen.

Dit wil je dus verminderen. Daarnaast wil je, wanneer er gevoelens spelen of kinderen stress ervaren, helpen dit te verwerken. Als stress niet uit het lichaam kan, dan zit het lijf vol gevoelens en spanningen; onrust in het lichaam. Dit kan gebeuren wanneer elke expressie of aanzet tot expressie steeds afgeleid en onderdrukt wordt om een kind maar tevreden te houden en de huil- of driftbui te vermijden. Opgehoopte gevoelens en stress is vaak waar kinderen druk van worden, is wat thuis ruzie en rusteloosheid geeft, slapeloosheid geeft, lusteloosheid geeft en allerlei andere problemen, schrijft Aletha Solter Ph.D. ook in haar boek De Taal van Huilen.

Kindjes die *niet* vol zitten met gevoelens en vol met stress, kunnen uren zichzelf vermaken. Slaan minder, bijten minder, maken minder ruzie. Ik zie het keer op keer bij mijn eigen zoon en in de talloze gezinnen waar ik mee werk. Uren lekker spelen met lego, hutten, poppen, blokken, boek schrijven, filmmaken, en als ze naar buiten kunnen: boom klimmen. (iPad voor mijn part, wees niet te strict voor jezelf!) En hee.. weet je nog? Hoe jij zelf vroeger in vakanties hele dagen speelde?

Help je kinderen daarom waar je kan, met hun gevoelens te ontladen: huilen en lachen zijn twee van de natuurlijke ontladings-mechanismen van het lichaam. Ontladen helpt kinderen om innerlijk weer tot rust te komen.  Je doet dit onder andere door liefdevol naar het verdriet te luisteren, zonder het te stoppen of af te leiden. Probeer daarnaast zelf ook niet alles binnen te houden en een masker op te zetten alsof er niks aan de hand is, want dan sta je zelf ook op scherp en dat maakt het luisteren naar het verdriet van je kinderen lastiger. Bovendien, kinderen voelen het als je van alles binnen borrelt. Neem dus ruimte om je gevoel te ontladen. Verbind je met anderen, deel je gevoelens, uit je gevoelens, ontlaad zelf ook regelmatig je gevoelens.

Dus..

lieve mama, papa, kijk naar de kansen die Corona ons brengt. Dit Corona-virus laat ons zo zien hoe het is om te vertragen, te genieten van de kleine dingen, van ons huis, onze kids. We krijgen een kans om even uit de lijn, uit de ratrace te stappen. Naar binnen te keren in plaats van onszelf vanalles op te leggen om maar in lijn te lopen. We krijgen de kans om te luisteren naar ons lichaam en onze gevoelens. We krijgen de kans om ons kind te volgen in haar eigen leerproces, meer vanuit de eigen motivatie en interesse bezig te zijn. Wij zelf krijgen de kans om te ontdekken dat leren leuk kan zijn, “fouten” maken en ontdekken is. En ons kind krijgt opeens vrijheid om te ontdekken, ziet dat spelen ook leren is en dat leren met veel plezier kan. Dus relax, mama, papa, laat de rigide huiswerkschema’s los, als het niet werkt voor jouw gezin en zie de kansen die deze quarantaine jou en je gezin biedt om jezelf, de wereld en leren op een nieuwe manier te ervaren.

Foto: Kim Captein Photography